a. Pengertian Cerkak
1. Kamus Besar Bahasa Indonesia (KBBI)
Minurut KBBI cerita tegese tuturan sing jlentrehaken
kepiwekeddeyane sawijining bab atau masalah, dene cerkak tegese ora dawa
(kurang sekang 10.000 tembung) sing aweh kesa tunggal sing dominan lan
musataken neng salah sawijining tokoh neng sajroning kahanan utawa sawiining
wektu (1998 : 165).
2.Susanto teng salebeting Tarigan
Minurut Susanto cerita cerkak iku cerita sing dawane sekitar
5.000 tembung utawa kira-kira 17 kaca kuarto spasi loro sing terpusat lan
lengkap ning awakke dhewe (1984 : 176).
3.Sumardjo lan Saini
Minurut Sumardjolan Saini cerita cerkak yaiku cerita sing
fiktif (ora temenana / ora kedadeyan), nanging bisa kedadeyan ning ngendhi wae
lan kapan wae, karo biasane critane cekak.
Sekang pirang-pirang panemu
ning ndhuwur bisa dijupuk dudutan, Pengertian cerkak utawi cerita cekak
inggih punika tulisan/ karangan sing ngandhut pitutur, nduweni sifat fiktif
sing nyeritakaken kedadeyan ning sajroning uripe tokoh, ceritane relatif cekak
nanging padhet.
b. Ciri-Ciri Cerkak
• Ceritane cerkak.
• Dhuweni sifat fiktif/ rekaan.
• Sipate naratif.
• Dhuweni kesan tunggal.
• Basane landhep (tajam), sugestif lan narik kawigaten.
c. Unsur-Unsur Cerkak
Cerkak dibangun seko 2 unsur, yaiku ;
1. unsur intrinsik cerkak yaiku unsur sing bangun seka jero
kaya tema, alur, penokohan, latar, sudut pandang, amanat, lan basa fifuratif.
2. Unsur ekstrinsik cerkakyaiku unsur sing bangun seka jaba, kayata cerita sejarah, biografine
si pengarang lan liya-liyane.
d. Nilai-nilai ing cerkak.
Nalika kita maca cerkak utawa karya sastra liyane, kita
saged nggoleti nilai-nilai sing kakandhut ning sajroning cerita pendek.
Nilai-nilai ning sawijining karya sastra ana 5 yaiku:
1. Nilai sosial
Diarani ngandhut nilai sosial menawa ning cerita cerkak kui ana interaksi
utawa hubungan antara tokoh siji karo tokoh liyane (tokoh omong-omongan).
2. Nilai agama
Cerita cerkak ngandhut nilai agama menawa ning cerita cerkak
kui ana ajakan marang sing maca utawa tokoh ning sajroning cerita kanggo
ningkataken utawa nggindhakake imane.
3. Nilai moral
Nilai moral bisa didelok
saka tindhak-tandhuk tokoh. Diarani ngandhut nilai moral menawa ning
cerita cerkak kui ana ewah-ewahan tindhak-tandhuk tokoh seka ora apik dadi apik
sing wis apik tambah apik. Utawa ngandhut ajaran moral kanggo tokoh ning
sajroning cerita cerkak lan kanggo sing maca.
4. Nilai pendidikan
Cerita cerkak ngandhut nilai pendidikan menawa ana
ewah-ewahan pegetahuan tokoh utawa sing maca, seka ora ngerti dadi ngerti utawa
sing ora bisa dadi bisa.
5. Nilai budaya
Nilai budaya cerkak bisa didelok seka anggone para tokoh
omong-omongan lan nganggo klambi.
Kapethik saking www.bahanbacaan.com
Contoh cerkak persahabatan:
Omah ku lan deweke pancen cedhak Mung pirang-pirang jangkah saka gerbang omahku, aku wis nganti neng gerbang omahe. Ning dudu mung amarga kuwi aku gelem nunggune nganti 1 utawa 2 jam-an. Sahabatku kui jenenge Galang. Sahabat masa cilikku. Sahabat salawase kanggo aku.
“fira!”
Kebiyasan ku lan Galag sadurung maju kanggo pesen yaiku bebarengan ngambu aroma gurih lan enak sing semerbak tekan irung nuli bareng padha ngucapke ukara lirih. “sosis bakarrr,”
Contoh cerkak bahasa jawa persahabatan - Sosis bakar. Kuwi alasan sabenere. Aku lan Galang sanuli tukune samulih sekolah. Kanthi urunan dhuwit jajan sing turah Aku lan Galang tukune lan mangane bebarengan mlaku mulih. Padahal wektu dak elingi saiki, rasa sosis kuwi padha karo umume. (Baca juga cerkak bahasa jawa tentang persabatan terbaru 2016)
Bokmenawa amarga Galang, sahabat paling becik selawase, nggawe sosis krasa beda neng ilatku wektu kuwi. Kebiyasanku lan Galang terus neras nganti lulus sma. Mbasi wis padha-padha tuwuh dewasa, ning wektu ana ing stand sosis obong iki, Aku lan Galang nglalekne kuwi kabeh. Nganti mubarang dina..
“Aku arep lunga,” jarene karo nyekeli jojohan sosis bakar karo mlaku.
“Menyang endi?” Takonku sing durung fokus amarga isih nglegena mangan sosis bakar kuwi.
“Amerika,”
Galang mandheg mlaku. Nuli nyaka, ngadhep aku lan nguwaske mripatku.
Lan jebulna…
Aku ora ngerti sakwise persahabatan Aku lan Galang lasan taun kapungkur, Galang ngono ala ndeleke lelara kanker pankrease sing wis menginjak stadium akhir kuwi. Lan gobloke aku, aku ngelingake. Mung berselang setaun kawit kelungane menyang amerika kanggo mbisakne pangobatan, aku kudu nekani acara panguburanane. Galang tilar,
Awale aku nyat nesu banget babagan apa sing wis kedadean. Miturutku Galang yaiku wong paling ala sadonya. Ning, hal iki mbanjur neng kesedhihan lan penyesalan sing njero banget kanggo aku.
Aku sedih banget. Aku dadi pangurung lan rutin nekani kuburane. Ngresiki suket liar sing mbeling tuwuh lan mekewuhi kebecikan kijinge. Kedadean iki nimbulke kebiyasan anyar kanggo aku. 7 taun nuli. Kebiyasanku kuwi terus mbanjur nganti nang akhire simbok pitakon.
“Kowe arep menyang endi?”
“Tilik Galang, mbok,”
“Simbok serius. Kowe arep menyang endi?”
Aku meneng. Sabenere, aku ngerti pangarah saka pitakonan simbok kuwi. Ning aku sanuli lan terus mengalihke. Amarga nek nyat aku ngupadi kanggo njawab, dhadhaku bakal krasa sesek.
Aku ora seneng amarga nek dhadhaku sesek, Galang bakal muncul neng pikiranku. Lan dina iki, kanggo ping pisan jero 7 taun, aku ora nekani kuburane Galang, sahabat sing tak demeniku.
Aku nekani wit gedhe iki, neng kene dhisik Aku lan Galang semasa sekolah, aku sanuli nunggune muncul karo ngeyup neng ngisor wit sing nuwa iki. Padha kaya aku sing wis umur 25 taun.
Dumadakan bayangan-bayangan Galang nekani aku. Wektu dheweke mlaku ngampiri aku. Nggeret lengenku. Mlaku bebarengan. Nuli nang akhire mandheg nang siji stand sing jebulna isih ana nduwe taun-taun kapungkur.
“Pak, sosis siji,”
Dumadakan sacara ora eling aku wis ana neng kene iki lan mesan sosis bakar neng kana. Aku mung bisa ngesem cilik. Galang, Kanggo sahabatku sing ana neng kana.
Aku ngangenke kowe karo sosis bakar sing awake dhewe tuku lan pangan bareng. Aku kangen kowe. Tenan. Apa kowe uga kangen aku? Aku nganti tersiksa digawene. Aku ndemeni kowe, sahabatku.
Sumber cerkak dari: http://cerkakbahasajawara.blogspot.co.id/2016/02/contoh-cerkak-bahasa-jawa-persahabatan.html
Terima kasih Sahabat bloger telah mengunjungi blog saya dan sampai jumpa.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar