Sabtu, 20 Mei 2017

Pengertian Cerkak lan tuladhane

  Halo Sahabat Bloger masih bersama saya Bang Henu, kali ini saya masih membahas tentang pelajaran Bahasa Jawa karena ini tugas akhir dari guru Bahasa Jawa.Langsung aja dibaca Sahabat.


a. Pengertian Cerkak

1. Kamus Besar Bahasa Indonesia (KBBI)
Minurut KBBI cerita tegese tuturan sing jlentrehaken kepiwekeddeyane sawijining bab atau masalah, dene cerkak tegese ora dawa (kurang sekang 10.000 tembung) sing aweh kesa tunggal sing dominan lan musataken neng salah sawijining tokoh neng sajroning kahanan utawa sawiining wektu (1998 : 165).

2.Susanto teng salebeting Tarigan

Minurut Susanto cerita cerkak iku cerita sing dawane sekitar 5.000 tembung utawa kira-kira 17 kaca kuarto spasi loro sing terpusat lan lengkap ning awakke dhewe (1984 : 176).

3.Sumardjo lan Saini

Minurut Sumardjolan Saini cerita cerkak yaiku cerita sing fiktif (ora temenana / ora kedadeyan), nanging bisa kedadeyan ning ngendhi wae lan kapan wae, karo biasane critane cekak.
Sekang pirang-pirang panemu  ning ndhuwur bisa dijupuk dudutan, Pengertian cerkak utawi cerita cekak inggih punika tulisan/ karangan sing ngandhut pitutur, nduweni sifat fiktif sing nyeritakaken kedadeyan ning sajroning uripe tokoh, ceritane relatif cekak nanging padhet.


b. Ciri-Ciri Cerkak

• Ceritane cerkak.
• Dhuweni sifat fiktif/ rekaan.
• Sipate naratif.
• Dhuweni kesan tunggal.
• Basane landhep (tajam), sugestif lan narik kawigaten.


c. Unsur-Unsur Cerkak

Cerkak dibangun seko 2 unsur, yaiku ;

1. unsur intrinsik cerkak yaiku unsur sing bangun seka jero kaya tema, alur, penokohan, latar, sudut pandang, amanat, lan basa fifuratif.

2. Unsur ekstrinsik cerkakyaiku unsur sing bangun  seka jaba, kayata cerita sejarah, biografine si pengarang lan liya-liyane.


d. Nilai-nilai ing cerkak.

Nalika kita maca cerkak utawa karya sastra liyane, kita saged nggoleti nilai-nilai sing kakandhut ning sajroning cerita pendek. Nilai-nilai ning sawijining karya sastra ana 5 yaiku:

1. Nilai sosial

Diarani ngandhut nilai sosial  menawa ning cerita cerkak kui ana interaksi utawa hubungan antara tokoh siji karo tokoh liyane (tokoh omong-omongan).

2. Nilai agama

Cerita cerkak ngandhut nilai agama menawa ning cerita cerkak kui ana ajakan marang sing maca utawa tokoh ning sajroning cerita kanggo ningkataken utawa nggindhakake imane.

3. Nilai moral

Nilai moral bisa didelok  saka tindhak-tandhuk tokoh. Diarani ngandhut nilai moral menawa ning cerita cerkak kui ana ewah-ewahan tindhak-tandhuk tokoh seka ora apik dadi apik sing wis apik tambah apik. Utawa ngandhut ajaran moral kanggo tokoh ning sajroning cerita cerkak lan kanggo sing maca.

4. Nilai pendidikan

Cerita cerkak ngandhut nilai pendidikan menawa ana ewah-ewahan pegetahuan tokoh utawa sing maca, seka ora ngerti dadi ngerti utawa sing ora bisa dadi bisa.

5. Nilai budaya

Nilai budaya cerkak bisa didelok seka anggone para tokoh omong-omongan lan nganggo klambi.
Kapethik saking www.bahanbacaan.com

Contoh cerkak persahabatan:


Wit iki sekitar 7 taun nuli yaiku panggon neng endi aku sanuli nunggu sahabatku mulih sekolah. Aku ro deweke beda sekolahan. Lan kabeneran sekolahne nduweni jam mulih sing luwih suwe tinimbang sekolahku.

Omah ku lan deweke pancen cedhak Mung pirang-pirang jangkah saka gerbang omahku, aku wis nganti neng gerbang omahe. Ning dudu mung amarga kuwi aku gelem nunggune nganti 1 utawa 2 jam-an.  Sahabatku kui jenenge Galang. Sahabat masa cilikku. Sahabat salawase kanggo aku.
“fira!”
“Wis nunggu suwe?” Takone. Aku gedek-gede. “ya uwis ayo!” Dheweke teras nggeret lengenku kanggo lunga. Tentu wae kanthi seneng ati aku manut wae. Lan akhire Aku lan Galang mandheg tepat neng ngarep tujuan sajrone iki. Stand cilik pangadol sosis bakar.

Kebiyasan ku lan Galag sadurung maju kanggo pesen yaiku bebarengan ngambu aroma gurih lan enak sing semerbak tekan irung nuli bareng padha ngucapke ukara lirih. “sosis bakarrr,”

Contoh cerkak bahasa jawa persahabatan - Sosis bakar. Kuwi alasan sabenere. Aku lan Galang sanuli tukune samulih sekolah. Kanthi  urunan dhuwit jajan sing turah Aku lan Galang tukune lan mangane bebarengan mlaku mulih. Padahal wektu dak elingi saiki, rasa sosis kuwi padha karo umume. (Baca juga cerkak bahasa jawa tentang persabatan terbaru 2016)

Bokmenawa amarga Galang, sahabat paling becik selawase, nggawe sosis krasa beda neng ilatku wektu kuwi. Kebiyasanku lan Galang terus neras nganti lulus sma. Mbasi wis padha-padha tuwuh dewasa, ning wektu ana ing stand sosis obong iki, Aku lan Galang nglalekne kuwi kabeh. Nganti mubarang dina..

“Aku arep lunga,” jarene karo nyekeli jojohan sosis bakar karo mlaku.
“Menyang endi?” Takonku sing durung fokus amarga isih nglegena mangan sosis bakar kuwi.
“Amerika,”

“Pirang dina?” Takonku sing isih mangan sosis daripada ukara-ukara sing sahabatku omongake.
Galang mandheg mlaku. Nuli nyaka, ngadhep aku lan nguwaske mripatku.

Lan jebulna…

Aku ora ngerti sakwise persahabatan Aku lan Galang lasan taun kapungkur, Galang ngono ala ndeleke lelara kanker pankrease sing wis menginjak stadium akhir kuwi. Lan gobloke aku, aku ngelingake. Mung berselang setaun kawit kelungane menyang amerika kanggo mbisakne pangobatan, aku kudu nekani acara panguburanane. Galang tilar,

Awale aku nyat nesu banget babagan apa sing wis kedadean. Miturutku Galang yaiku wong paling ala sadonya. Ning, hal iki mbanjur neng kesedhihan lan penyesalan sing njero banget kanggo aku.

Aku sedih banget. Aku dadi pangurung lan rutin nekani kuburane. Ngresiki suket liar sing mbeling tuwuh lan mekewuhi kebecikan kijinge. Kedadean iki nimbulke kebiyasan anyar kanggo aku. 7 taun nuli. Kebiyasanku kuwi terus mbanjur nganti nang akhire simbok pitakon.

“Kowe arep menyang endi?”
“Tilik Galang, mbok,”
“Simbok serius. Kowe arep menyang endi?”

Aku meneng. Sabenere, aku ngerti pangarah saka pitakonan simbok kuwi. Ning aku sanuli lan terus mengalihke. Amarga nek nyat aku ngupadi kanggo njawab, dhadhaku bakal krasa sesek.

Aku ora seneng  amarga nek dhadhaku sesek, Galang bakal muncul neng pikiranku. Lan dina iki, kanggo ping pisan jero 7 taun, aku ora nekani kuburane Galang, sahabat sing tak demeniku.

Aku nekani wit gedhe iki, neng kene dhisik Aku lan Galang semasa sekolah, aku sanuli nunggune muncul karo ngeyup neng ngisor wit sing nuwa iki. Padha kaya aku sing wis umur 25 taun.

Dumadakan bayangan-bayangan Galang nekani aku. Wektu dheweke mlaku ngampiri aku. Nggeret lengenku. Mlaku bebarengan. Nuli nang akhire mandheg nang siji stand sing jebulna isih ana nduwe taun-taun kapungkur.

“Pak, sosis siji,”

Dumadakan sacara ora eling aku wis ana neng kene iki lan mesan sosis bakar neng kana. Aku mung bisa ngesem cilik. Galang, Kanggo sahabatku sing ana neng kana.

Aku ngangenke kowe karo sosis bakar sing awake dhewe tuku lan pangan bareng. Aku kangen kowe. Tenan. Apa kowe uga kangen aku? Aku nganti tersiksa digawene. Aku ndemeni kowe, sahabatku.

Sumber cerkak dari: http://cerkakbahasajawara.blogspot.co.id/2016/02/contoh-cerkak-bahasa-jawa-persahabatan.html

 Terima kasih Sahabat bloger telah mengunjungi blog saya dan sampai jumpa.

Pawartos lan tuladhane

  Halo Sahabat Bloger masih bersama saya Bang Henu, kali ini saya masih membahas tentang pelajaran Bahasa Jawa karena ini tugas akhir dari guru Bahasa Jawa.Langsung aja dibaca Sahabat.
 
Pawartos inggih menika pelaporan ngengingi kadadosan arupi paparan fakta saha data ngengingi kadadosan kasebat.

   Unsur fakta ingkang wonten ing palaporan inggih menika 5W+1H, inggih menika who (sinten), What (menapa), When (kapan), Where (wonten pundi), Why (kenging menapa), lan How (kadospundi). Tegesipun inggih menika sinten ingkang tumindak, menapa ingkang dipuntindakaken, wonten pundi papanipun, kenging menapa saged tumindak kados menika, saha kadospundi caranipun.


Pawartos menika minangka kadadosaan ingkang dipunwartakaken. Pawartos menika saged arupi lesan utawi tulisan. Lesan ategese pwartos menika saged dipunwartakaken dening tiyang sanes kangge pamiyarsa lumantar swara. Lesan adatipun dipungiyaraken lumantar radio, TV utawi dipunwaos lugas. Seratan pawartos menika limrahipun kapacak wonten ing kalawarti.

Wonten pinten-pinten jinis pawarto, inggih menika:
·         Pawartos langsung (Straight news)
·         Pawartos mendalam (Depth news)
·         Pawartos Opini (Opini News)
·         Pawartos Photo
Struktur panyeratan pawartos menika:
  •  Irah- irahan (head)
  •   Baris tengah (dateline)
  • Teras pawartos (lead)
  •  Wos pawartos (body)
Perangan ingkang nemtokaken bobot biji pawarta, inggih menika:
  1.    Aktualitas
  2.  Sesambetan kaliyan papan kedadosan
  3.  Sesambetan kaliyan unsur- unsur ingkang katut ing saklebetipun kedadosan.
  4. Sesambetan kaliyan padamelan pamaos/ pamirsa.
  5. Jangkepipun pawarta
Ingkang perlu dipungatosaken nalika mirengaken pawarts utawi informasi inggih menika:
  1. Mangertosi kanthi cetha perkawis ingkang dipunaturaken.
  2. Mbedakaken informasi ingkang wigati saha ingkang boten wigati.
  3.  Nyathet informasi ingkang leres saha premati.
Sumber dari buku LKS Kawuryan kangge kelas XI SMA/MA/SMK 

Contoh berita berbahasa jawa: 

Solo, www.jogjatv.tv – Pahargyan warsa enggal Imlek ing Surakarta utawi gumelaring  Solo Imlek Fair, dipun punjeraken ing  tlatah Peken Gedhe Hardjonagoro. Papan gumelaring kridha rinengga lampion, masyarakat ugi dipun lipur maneka seni saking negeri tirai bambu, antawisipun shufa utawi Kaligrafi Tiongkok.

    Shufa inggih saking tembung Shu ingkang tegesipun tulis dene Fa tegesipun cara. Cekakipun shufa inggih seni nulis tradisional Tiongkok ingkang nengenaken kaendahan sarta kandel lan tipisipun seratan.  Ing jaman kawuri, kesenian umur 6.000 taun kasebat ngginaken deling, nanging anut pangrembakaning jaman,  shufa samangke ngginakaken media kertas. Sedaya media ingkang dipun ginakaken kangge damel shufa dipun sebat  Empat Mustika Kamar Belajar, inggih punika kuas, kertas, tinta bak lan batu tinta. Sadangunipun gumelaring Solo Imlek Fair masyarakat saged ningali seni shufa punika kanthi lelahanan. Warga saged nyerat dhateng kertas, salajengipun  para Anggota Majlis Agama Konghucu Indonesia (Makin) ingkang badhe njlentrehaken Tapsir Tiongkok lan dipun serat dados shufa. Sedalu para Anggota Makin saged damel atusan seratan, antawisipun nama pawongan, pitutur lan piwulang Nagari Tiongkok.

    Pangrembakaning seni nulis kawiwitan Aksara Zhuan Shu, amakili gaya kaligrafi Dinasti Qim. Seni kasebat ngrembaka dados Li Shu ing jamanipun Dinasti Han, lajeng  gaya Kai Shu, Cao Shu lan Qing Shu. Seratan sufha beda kaliyan aksara latin, awit anggenipun maos mangandhap. Ingkang asring sinerat salebeting shufa inggih Piwulang Tiongkok bab naga lan Phoenix, pralambang sih katresnan.

    Menawi panjenengan kepingin dipun damelaken shufa, panjenengan saged dhateng ing lantai kalih Peken  Gedhe iring kilen, wiwit jam 16.00 WIB ngantos jam 21.00 WIB, sadangunipun gumelaring Solo Imlek Fair. Shufa punika dipun cawisaken kanthi lelahanan minangka program memetri Kabudayan Tionghoa. ( Heru Kristyanto)

Terima kasih telah berkunjung ke blog saya dan sampai jumpa.

Pengertian Sesorah dan contohnya



Halo Sahabat bloger masih bersama saya Bang Henu kali ini, saya masih membahas tentang pelajaran Bahasa Jawa karena ini adalah tugas akhir dari guru bahasa jawa, langusng aja ya sahabat.
 
A.Pangerten Sesorah
Sesorah yaiku salah satunggaling kaprigelan micara ing sangarepe wong akeh kanggo ngandharake pemanggih utawi ide.

b. Metode-metode Sesorah :
1. Metode maca sawutuhe, yaiku sesorah kang ditindakake kanthi maca teks.
2. Metode hafalan, yaiku sesorah sing ditindakake kanthi apalan saka teks sing wis digawe sadurunge.
3.Metode pandom lajer, yaiku sesorah sing ditindakake kanthi nggawa cathetan cilik (lajering sesorah).
4.Metode impromptu (dadakan), yaiku sesorah sing ditindakake kanthi dadakan utawi ora ana persiapan sadurunge.

C.  Jinis-jinising Sesorah :
1.      Sesorah miturut ancase (tujuan) :
  • Menehi informasi / pemanggih. 
  • Menehi panglipur.
  •  Kanggo pangajak-ajak.
2.      Miturut kahanane sesorah :
  • Sesorah resmi
  • Sesorah setengah resmi.
  • Sesorah ora resmi.

3.      Miturut pendekatan isine sesorah :
  • Sesorah intelektual.
  • Sesorah moral.

D. Cengkorongan / kerangka sesorah :
1.      Salam pambuka
2.      Purwaka (pambuka)
  • Atur pakurmatan (marang wong sing rawuh)
  •  Atur puji syukur
  • Atur panuwun
3.      Isi (surasa)
4.      Dudutan / wigati / ringkesan
5.      Pengarep-arep
6.      Panutup (wusana)
7.      Salam panutup

 E. Ancasing Sesorah/Tujuan Sesorah

1)     Atur Pambagyo, yaiku sesorah kanggo nampa rawuhe tamu kang ana ing acara apa wae kayata acara syukuran,supitan,tanggap warsa(ulang tahun),pengantenan.

2)     Atur kabar/paring informasi,yaiku sesorah kang aweh kabar/informasi,umpamane acara rapat organisasi,promosi barang.

3)     Atur pangajak,yaiku sesorah kang ancase supaya sing mirengaken percaya banjur ketarik atine lan gelem nindakake apa kang diwedharake dening sing sesorah,umpamane sesorah ing papan ibadah.

4)     Panglipur, yaiku sesorah kang aweh panglipur utawa nggedhekake atine marang para sutresna sing lagi nandhang susah,umpamane sesorah ing sangarepe para kadang kang lagi nandhang pancobaning urip arupa musibah bencana alam,kepaten lan liya liyane.

5)     Atur panyarue/ngemutake, nelakake panemu kanthi dhasar-dhasar kang ganep tumrap sawenehing ada ada,contone tontonan lumatar tv,panggoning hp lah internet kang kurang becik tumraping bocah sekolah.

F. Bab wigati nalika lagi sesorah(bab yang perlu diperhaikan saat pidato)

1.       Basa
Basa kang digunakake kudu cocog karo sing diadhepi. Basa ngoko digunakake menawa sing diadhepi iku bocah/luwih enom tinimbang sing sesorah. Basa krama digunakake menawa ngadhepi wong sing luwih tuwa/wong sing kudu diurmati.

2.       Busana
Menawa sesorah becike nggunakake busana kang becik lan sopan. Ana tetembungan “ajining raga saka busana” kejaba kanggo ngormati sing padha mirengake uga bisa kanggo njagani lan ngajeni awake dhewek. Busana uga kudu kaleresan karo kahanan lan tujuan.

3.       Swara
Swara kang kepenak dirungokake iku aja keseron utawa aja lirih banget. Anggone ngucapake kudu jelas,ora kecepeten saengga apa kang diwedharake gampang dingerteni karep,irama ora lugu kaya wong maca buku.

4.       Solah bawa(sikap)
Wong sesorah iku kudu mantep lan tatag,madhep marang pamriksa,aja tumungkul,ndhingkluk lan aja ndangak.

G.  Bab kang kudu disingkiri nalika sesorah

1.       Polatan mbesengut(terlihat marah)
2.       Gugup(nerveous)
3.       Ngguyu sing digawe gawe(tertawa dibuat buat)
4.       Sering ndeleng cathetan(sering melihat catatan)
5.       Bola bali ngobahake tangan/sikil(terlalu sering menggerakan tangan/kaki)
6.       Ngadeg kaku kaya wong baris(berdiri terlalu kaku seperti orang baris)
7.       Karo mloka mlaku(sambil jalan jalan)
8.       Tangan methentheng
9.       Tangan mlebu sak klambi/kathok(tangan masuk ke saku baju/celana)
10.   Ngupil

kapetik saking http://irwantoadi926.blogspot.co.id/2016/01/sesorah-yaiku-materi-basa-jawa.html?m=1

I.Contoh Sesorah:

      Assalamualaikum.wr.wb

  Dhumateng ngarsanipun Bapak Kepala sekolah saha Bapak /Ibu guru ingkang pana ing pamawas saha lebdo ing pitutur ingkang dahat kinormatan.Sumrambahing kanca-kanca sutresno ingkang satuhu luhurung budi.

  Langkung rumiyin sumanggo sami manengku pujo jati dumateng ngarsanipun Gusti Allah SWT dene kita sedaya taksih pinaringan kraharjan saha krahayon.Katitik wonten kalodangan enajang puniko kulo dalasan panjenengan sedaya saged makempal wonten in SMPN 3 GODEAN wonten ing rubeda.

  Bapak/Ibu guru saha  kanca-kanca sutresno,saben-saben suryo kaping 17 Agustus bangsa kita bangsa Indonesia tansah mengeti dinten agung inggih punika dinten kamardikan.

  Kamardikan bangsa menika saged kagebeng bangsa Indonesia awit saking wontenipun persatuan saha kesatuan para pejuang anggenipun perang ageng ngusir bangsa welanda saha bangsa Jepang saking bumi Indonesia.

  Kanthi rahmating gusti Allah.Para pejuang bangsa Indonesia saged ngerebut kamardikaan menika saking bangsa sanes.Saklajenengipun kamardikan menika kabiwaraken 17 Agustus1945 kaliyan Presiden Sukarno/Moh.Hatta.Bangsa saindening bawana lajeng mangertos bilih negari Indonesia sampun mardika.

  Bapak/Ibu guru ingkang kulo hormati ,katah para pejuang ingkang berjuang ngantos dumugi seda belani negari.Pramila sumangga sesarengan kita lajengaken punopo ingkang dados perjuanganipun para pahlawan wonten ing jaman merdika menika kita berjuang mboten ngusir penjajah ananging kita berjuang kanggo memerangi saha ngusir kemiskinan lan kebodohan saking bumi Indonesia.

   Mbok bilih cekap semanten atur nyuwun pangaksomo.Sumangga kita pungkasi kanthi ngeningaken cipto mugi amal kesaenipun para pahlawan tinampi dening gusti Allah saha bangsa Indonesia tansah pinaringan tata titi tentrem kertoraharjo.

Wassalamualaikum.wr.wb

Matur nuwun

 
 Terima kasih Sahabat bloger telah mengunjungi blog saya dan sampai jumpa.